"De Middeleeuwen" van Henri Pirenne (1862-1935) wordt terecht beschouwd als een der meesterwerken van de grote Belgische historicus. Het geeft een beeld van de sociale en economische geschiedenis van Europa van de 10e tot de 15e eeuw. Volgens Pirenne's thans algemeen gedeelde opvatting brachten pas de veroveringen van de Arabieren het einde van de klassieke cultuur. De Middellandse Zee verloor toen haar functie als verbinding tussen de volkeren der klassieke Oudheid en het Westen; de Middellandse zeehandel hield op. De latere opleving van die handel na de verdrijving der Arabieren in de 11e eeuw, de opkomst van Genua en Venetië, Brugge en Antwerpen als belangrjk handelssteden, de groei van Noord-Italië en Vlaanderen als grote culturele centra, het ontstaan der steden en de veranderde positie van de adel - dit alles komt door Pirenne's beschrijving op meeslepende wijze tot leven.